Mevlâna’dan: Gel de Birbirimizin Kıymetini Bilelim

…

Mevlâna’nın bu gazeli mefâilün mefâilün feûlün aruz ölçüsü ve hezec bahrinde yazılmıştır. Matla beyit بدا ن یم / نمان یم kafiye kelimeleri ن revî, ا ridf-i âsli, ی harf-i vasl, م harf-i hurûc olmak üzere mürdef, kafiye-i mevsûle olan, یک د یگر kelimeleri hâcib bulundurmaktadır. Cümle bilgisi olarak Mevlânâ matla beyti için gel anlamındaki ب یا (biyâ) cümlesiyle giriş yapmış ve emir cümlesi kullanmış aynı zamanda mısranın sonunda بدا ن یم (bedânîm) diyen şair istek cümlesinden de faydalanmıştır. İkinci mısradaki ile birlikte bu beyit sıralı sebep sonuç cümlesidir.
ز یک دیگر نمانیم birbirimizde kalmayız/kalmayacağız diyerek şair fiilden yakın kinaye yaparak aslında şair birbirimizden ayrılacağız demiştir.
Hayatımızdaki çoğu şeyin değerini yalnızca onları kaybettiğimizde anlarız. Bu sadece insan değildir; evimizden uzaklaşınca evimizi, eşyamızı kaybedince veya zarar görünce eşyamızı, yırtılınca kıyafetimizi, çürüyünce yemeğimizi, yıpranınca kitabımızı, yaşlanınca hatıralarımızı, harcayınca paramızı, bizden yüz çevirdiğinde sevilmeyi… Mevlânâ da bu gazelde vurgu yapmıştır. Her şey yerindeyken ve her ne amaçla ne durum ve koşulda, nasılsa o şekilde değer bilinmesini vurgulamıştır. Kaybettikten sonra o insana ulaşmanın, özür dilemenin, onu özlemenin ve sevmenin bir anlamı yoktur. O artık burada değildir ve ne sözlerin ne de hislerin ulaşmaz ona. Gel birbirimizin değerini bilelim birbirimizden ayrı kalınca birbirimizi kaybedince bir anlamı kalmayacak. Hepimiz bir gün öleceğiz. Sizin kendisinden kaçtığınız ölüm, muhakkak sizi bulacaktır (Cuma Suresi 8) der Allâh-u Teâlâ. Ölüm ansızın gelecek herkese… Bugün yapılması gerekeni bugün ben varken yap. Eğer öpeceksen mezarımı ben öldükten sonra, gel hayattayken öp yanağımı. Seveceksen bugün sev, barışacaksan bugün barış, kızacaksan veya darılacaksan bugün yap, yap ki bugün hallolsun her şey yarın ölünce ne anlamı kalacak? Mevlânâ yine bugün gel diyor bugün gel ve farz et ki öldüm hani ölünce kıymet bilir ya insan… Barışalım, bugün kavuşsun sevenler bugün ayrılsın ayrılacaklar bugün bir kesinlik kazansın ne varsa. Bugün için ölsün herkes ve bir netlik kazansın bütün cevaplar. Yarından sonrası yok… Ölmeden önce bilelim kıymetimizi. Ölüm her an kapıda. Hayatın seyrine de dalsak bizim için kesin son odur. Ve Mevlânâ makta beytindeki son öğüdüyle gazeli bitirerek şöyle demek istemiştir: “Bir dur diyelim bir sus diyelim dilimize.”